2023 වසරේ අයවැයෙන් අය කර ගැනීමට අපේක්ෂා කරන බදු ආදායම පසුගිය වසරේ බදු ආදායම් ඉලක්කවලට සාපේක්ෂව දෙගුණයකටත් වඩා වැඩි බවත් ආර්ථිකය පසුබෑමට ලක්ව තිබෙන මෙවන් අවධියක මෙම බදු ආදායම් ඉලක්ක යථාර්ථවාදී නොවන බවත් PwC Srilanka හි ප්‍රධාන විධායක නිළධාරී සුජීව මුදලිගේ පැවසීය.
2023 සඳහා අයවැය පසුගිය සතියේ ප්‍රකාශයට පත් කරන ලද වක්‍ර සහ සෘජු බදු යන දෙඅංශයෙන්ම රුපියල් බිලියන 3,130 ක් රැස් කිරීමට ඇස්තමේන්තු කර ඇති අතර එය මේ වසරේ මට්ටම්වලට වඩා සියයට 69 ක දැවැන්ත වැඩිවීමක් බවට පරිවර්තනය වේ.
“මගේ කනස්සල්ල ආදායම් පැත්තේ වන අතර මා නිවැරදි කිරීමට යටත් වෙනවා. අපි ආදායම් ඇස්තමේන්තුවලට ළඟා වූ එක අවුරුද්දක්වත් මට මතක නැහැ. පොදුවේ ගත් කල, අපි අපගේ ආදායම විශාල කාලයක් අධිතක්සේරු කළා.
මගේ මතය අනුව, ආර්ථිකය හැකිලෙන විට, මේ වසරේ මෙන්ම ලබන වසරේද, එවැනි ආදායම් වැඩිවීමක් ළඟා කර ගැනීම සඳහා, ආර්ථිකය වර්ධනය නොවන නිසා මෙම බදු ඇස්තමේන්තු බලාපොරොත්තුවේ ශූභවාදීත්වය වැඩි බව මගේ අදහසයි. ” මහ බැංකු අධ්‍යයන මධ්‍යස්ථානය විසින් සංවිධානය කරන ලද පසු අයවැය සංසදයට සහභාගී වෙමින් මුදලිගේ පැවසීය.
කෙසේ වෙතත්, මහ බැංකුව එම අදහස පසුපසට තල්ලු කර, වක්‍ර බදු මත බරක් ලෙස ආර්ථිකයක් තුළ බදු වැඩි කිරීම සඳහා හොඳම ක්‍රමය එය නොවිය හැකි නමුත්, වක්‍ර බදු හරහා ආදායම් ඉහළ නැංවීමේදී වර්ධනය බාධාවක් නොවන බව පැවසීය.
අඩු සහ ඉහළ ආදායම් ලබන්නන් මත අසමානුපාතික ලෙස මෙම බදු වැටේ.
2023 අයවැය මගින් භාණ්ඩ හා සේවා සඳහා රුපියල් බිලියන 1,763 ක බදු ඉහළ නැංවීම අරමුණු කර ඇති අතර එය 2022 දී රජය වැඩි කිරීමට අපේක්ෂා කරන මුදල මෙන් දෙගුණයකට ආසන්න වේ. වක්‍ර බදු මුළු බදු ආදායමෙන් සියයට 56 ක් වන අතර කොටස සියයට 71 දක්වා වැඩි වේ.
වක්‍ර බදු ගැන සඳහන් කරමින් මහ බැංකු අධිපති ආචාර්ය නන්දලාල් වීරසිංහ මහතා පැවසුවේ “අපි බලාපොරොත්තු වන බදු අයකර ගැනීමට ඔබට ආර්ථිකය වර්ධනය වීමට අවශ්‍ය නැහැ.
ඉහළ යන උද්ධමනය, විශේෂයෙන්ම වක්‍ර බදු එකතු කිරීම් කෙරෙහි ද ධනාත්මක බලපෑමක් ඇති කරනු ඇති බවත්, සෑම දෙයකම මිල වසරකට පෙර පැවති මට්ටමට වඩා කිහිප වතාවක් ඉහළ ගොස් ඇති බවත්, එම භාණ්ඩ හා සේවා සඳහා යොදන බදු වටිනාකමින් ඉහළ ආදායමක් ලබා දෙන බවත් ඔහු වැඩිදුරටත් පැවසීය. කෙසේ වෙතත්, ආදායම් බදු වර්ධනය වීමට නම් ආර්ථිකය නැවත වර්ධනයක් කරා යා යුතු බව ඔහු පිළිගත්තේය.
2020 සහ 2021 වසර දෙකේ අයවැය හිඟයන් පුපුරවා හැරීමෙන් පසු, එවකට රජයට විශාල මුදලක් අහිමි වූ අතර, වසංගත සහන සැලසීමට සිදු වූ බැවින්, 2022 දී ඇස්තමේන්තුගත සියයට 9.8 සිට 2023 දී අයවැය හිඟය සියයට 7.9 දක්වා අඩු කිරීමේ මාවතක ශ්‍රී ලංකාව ගමන් කරයි. වෛරසයට එරෙහිව සටන් කිරීම සඳහා කඩින් කඩ, නමුත් දිගුකාලීන අගුලු දැමීම් හේතුවෙන් බදු වලින් රාජ්‍ය ආදායම.
2019 අග භාගයේදී ගෝඨාභය රාජපක්ෂ පාලනය විසින් කඩාවැටෙමින් තිබූ ආර්ථිකය පුනර්ජීවනය කිරීම සඳහා සිදු කරන ලද දැවැන්ත බදු කප්පාදුව ආදායම් එකතු කිරීමට ද අහිතකර ලෙස බලපෑවේ, විශේෂයෙන් වසංගතය හේතුවෙන් ඇති වූ ආර්ථික වසා දැමීම් හේතුවෙන් ආර්ථිකයේ අපේක්ෂිත පුනර්ජීවනය එවකට රජයට දැකගත නොහැකි වූ බැවිනි.
කෙසේ වෙතත් ආර්ථිකයේ දිශානතිය පිළිබඳව තරමක් සුපරීක්ෂාකාරීව සුබවාදී මතයක් දරණ ආචාර්ය වීරසිංහ කියා සිටියේ රජයට පවතින ප්‍රතිසංස්කරණ මාවතේ කිසිදු බාධාවකින් තොරව ඉදිරියට ගෙන යාමට හැකි වුවහොත් බලාපොරොත්තු වූවාට වඩා වේගයෙන් ආර්ථිකය යථා තත්ත්වයට පත් වනු ඇතැයි අපේක්ෂා කරන බවයි.
ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල, ලෝක බැංකුව ඇතුළු සියලුම බාහිර ආයතන මේ වසරේ නිෂ්පාදනයෙන් සියයට 9කට ආසන්න ප්‍රමාණයක් අත්හැරීමෙන් පසු ආර්ථිකය 2023 වන විට අවම වශයෙන් සියයට 3.5-4.0 දක්වා හැකිලෙනු ඇතැයි පුරෝකථනය කර ඇති අතර ආචාර්ය වීරසිංහගේ අදහසයි. ආර්ථිකය සුළු වර්ධනයක් කරා ආපසු යා හැකිය, නැතහොත් එහි නරකම අවස්ථාව බොහෝ අය පුරෝකථනය කර ඇති ආකාරයට වඩා මෘදු හැකිලීමකින් අවසන් විය හැකිය.
“බදු එකතු කිරීම් පිළිබඳ සංඛ්‍යා ගැන සැක කරන අයට වඩා මම ටිකක් සුබවාදීයි”, ඔහු පැවසීය.
“අපිට තවමත් කෙටිකාලීන ස්ථායීකරණ වැඩසටහනේ රැඳී සිටිය හැකි නම් සහ කෙටි කාලයක් තුළ අවම වශයෙන් අපට ස්ථාවරත්වයක් ලබා ගත හැකි නම්, ලබන වසරේ අපට වේගවත් ප්‍රකෘතියක් ලබා ගත හැකි වර්ධන මාවත ගැන මට විශ්වාසයි,” ඔහු වැඩිදුරටත් පැවසීය.
අයවැය සහ මූල්‍ය ප්‍රතිපත්ති සහ ඒවායේ ඇස්තමේන්තු පිළිබඳ ජනතා සිත් තුළ ඇති විශ්වාසය නැතිවීම පිළිබඳව අදහස් දක්වමින් ආචාර්ය වීරසිංහ කියා සිටියේ මෙම ක්‍රියාවලීන්හි විශ්වාසය සහ විශ්වසනීයත්වය යළි ගොඩනැංවිය හැකි එකම ක්‍රමය එම සංඛ්‍යා හොඳින් කර එම පාර්ශවයන් වගකිව යුතු බවයි.
ඉලක්ක වෙත ලබා නොදීම. සංවර්ධිත ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී රටවල මෙන් නොව, ශ්‍රී ලාංකිකයන් ඔවුන්ගේ ප්‍රතිපත්ති සම්පාදකයින් සහ අනෙකුත් රාජ්‍ය අංශයේ නිලධාරීන් ඔවුන්ගේ ක්‍රියාවන්, වැරදි ක්‍රියා සහ ඔවුන්ගේ බදු මුදල් වියදම් කරන ආකාරය සම්බන්ධයෙන් වගකිව යුතු බවට පත් කිරීමට දරුණු ලෙස අසමත් වී ඇත.
