ලෝකයම අඩපණ කළ කොවිඩ් වෛරසයට තිඹිරි ගෙය වුයේ චීනයයි. චීනයේ වුහාන් පළාතෙන් ඇරඹුණු වසංගතය ලෝකයටම තවමත් රිදුම් දෙයි. චීනයේ වූහාන් පළාතෙන් ඇරඹුණු මෙම වසංගතයට මුල් වටයේදී සාර්ථක ලෙස මුහුණ දෙන්නට හැකි වූ බවට චීනය උදම් ඇනුවේ ශ්රි ලංකාවේ පළා ගිය ජනාධිපතිවරයා හොඳටම කරා යයි කීවාත් මෙනි. කොහොම වුණත් ෂී පිං රජයත් මහන්සි වුණේ කොවිඩ් ඉපදුණු රටේ කොවිඩ් වෛරස ආසාදිතයන්ගේ සංඛ්යාව බිංදුවක් බවට පත් කිරිමය.
චීන රජය රජය ඒ අනුව ගෝලීය වසංගතයට ප්රතිචාර දක්වා ඇත්තේ චීනයේ නගර අගුලු දැමීමෙන් සහ ආසාදිතයන් දැඩි නිරීක්ෂණයට ලක් කිරීමෙනි. ඔවුහු ඇතැම් විට මිලියන 10 ක පමණ ජනගහනයක් සිටින නගරවල පවා පුළුල් පරිමාණයේ අගුලු දැමීම් සිදු කළහ. එසේම කුඩා පොකුරු පවා පාලනය කිරීමේ පිළිවෙතක් අනුගමනය කළේය. එය ඔවුන් හැඳින්වූයේ “COV=ID zero” ප්රතිපත්තිය ලෙසය. ඔවුන් ලෝකය ඉදිරියේ පෙන්වූයේ කොවිඩ් මර්දනය කිරීමේ ජයග්රාහී උපාය මාර්ග අතර ඔවුන්ගේ අගුලු දැමීමේ වැඩ පිළිවෙළ ද පවතින බවය.
කෙසේ වෙතත්, 2021 අගභාගයේදී සහ 2022 මුල් භාගයේදී පැමිණි වේගයෙන් බෝවන ඔමික්රෝන් කොවිඩ් වෛරස පුභේදය චීනයේ ජයග්රාහී ප්රවේශය පරාජය කරවීමට තරම් බලවත් විය. මේ තත්ත්වය මත එරට අනුගමනය කෙරුණු ආසාදනය පැතිරීම පාලනය කිරීමට නොහැකි වූ අතර විශාල පොකුරු ඉක්මනින් වාර්තා විය.
මේ තත්ත්වය හේතුවෙන් රටේ ආර්ථිකයට ඉතාම තීරණාත්මක වූ පුදේශ පොකුරු පිටින් වසා අගුලු දමා මාස දෙකක පමණ කාලයක් ගත කිරීමට චිනයට සිදුවිය. අධිවේගී මාර්ග, බහාලුම් වරායන් සහ අනෙකුත් බෙදාහැරීමේ යටිතල පහසුකම් පුළුල් ප්රදේශයක් පුරා ක්රියා කිරීම නවතා දැමූ අතර, චීනයේ ආර්ථිකයේ හදවත වන චෑන් ජියැං ඩෙල්ටාව මුළුමනින්ම අඩපණ කළේය. ලොව විශාලතම බහාලුම් වරාය වන ෂැංහයි චීන ආර්ථිකය ගෝලීය ආර්ථිකයට සම්බන්ධ කරන ප්රධාන රුධිර නාළයක් සේ ක්රියා කරයි, එබැවින් වරාය වසා දැමීමේ බලපෑම් ගෝලීය ආර්ථිකයට සැපයුම් දාමය දක්වා පැතිර ගියේය. ජපානයේ, චීන කොටස් නැව්ගත කිරීමට බාධා කිරීම් මෝටර් රථ, උපකරණ සහ ඉලෙක්ට්රොනික උපාංග නිෂ්පාදකයින්ට මෙහෙයුම් කාලය අඩු කිරීමට හෝ වෙනත් සැපයුම්කරුවන් සොයා ගැනීමට යොමු වන තත්ත්වයට පත් වුණි. .
තමන් අනුගමනය කළ කොවිඩ් බිංදුවට බැස්සීමේ ප්රතිපත්තිවල පවතින අවුල් සහගත බව මේ වනවිට චීන බලධාරීන් යම් තරමකට තේරම් ගෙන ඇති බව පෙනේ. ඒ අනුව මෙම තත්ත්වයට ප්රතිචාර වශයෙන්, චීන රජය අප්රේල් මාසයේදී භාණ්ඩ ප්රවාහනයට පහසුකම් සැලසීම සහ සැපයුම් දාමය ඉහළ නැංවීම අරමුණු කරගත් ප්රතිපත්ති මාලාවක් ක්රියාවට නැංවීය, මෝටර් රථ, වෛද්ය සැපයුම් ඇතුළු නිෂ්පාදන සහිත සමාගම් 666 ක “සුදු ලැයිස්තුවක්” සකස් කෙරුණු අතර එහි ප්රතිඵලයක් වශයෙන්, කර්මාන්තශාලා නිෂ්පාදනය සහ නැව්ගත කිරීමේ පරිමාව මැයි මාසයේ සිට ක්රමයෙන් වැඩි වී ඇත. කෙසේ වෙතත්, අගුලු දැමීමෙන් ඇති වූ හානිය පහසුවෙන් පිළියම් කළ නොහැකි තරම් දරුණු විය.
චීන සංඛ්යාලේඛන කාර්යාංශය විසින් ජූලි 17 වන දින ප්රකාශයට පත් කරන ලද අප්රේල්-ජූනි 2022 කාර්තුව සඳහා දළ දේශීය නිෂ්පාදිතය, පෙර වසරේ එම කාලයට සාපේක්ෂව 0.4% කින් පමණක් වර්ධනය වූ අතර එය ජනවාරි-මාර්තු තුළ වාර්තා වූ 4.8% වර්ධනයෙන් සැලකිය යුතු පසුබෑමක් සනිටුහන් කරයි.
මන්දගාමිත්වය ජාතියේ ආර්ථිකයේ හදවත වන සමස්ත නැගෙනහිර චීන කලාපයටම බලපෑවේය. ෂැංහයි නගරයට පෙර වසරේ එම කාලයට සාපේක්ෂව 13.7% කින් පහත වැටුණු අතර, Jiangsu සහ Zhejiang පළාත් පිළිවෙලින් ඍණ 1.1% සහ 0.1% වර්ධනයක් වාර්තා කළේය. ඇත්ත වශයෙන්ම, චීනයේ ප්රධාන නගර සියල්ලම විශාල පහරක් එල්ල කර ඇත. ෂැංහයි අගුලු දැමීම තරම් දරුණු නොවූවත්, බීජිං අගනුවර ද දැඩි COVID රෙගුලාසි ක්රියාත්මක කළ අතර එමඟින් එහි ආර්ථිකය පෙර වසරට සාපේක්ෂව 2.9% කින් හැකිලී ගියේය. ෂැංහයි හි අගුලු දැමීම අච ජපානය වැනි රටවල විචාරකයන් පවා විග්රහ කරන්නේ විකාරයක් ලෙසිනි.
ශ්රමය ජාත්යන්තරව බෙදී ඇති ආකාරය අනුව චීන සහ විදේශීය ව්යාපාරවලට අගුලු දැමීමේ බලපෑම අදාළ කර්මාන්තය අනුව වෙනස් වනු ඇත. උදාහරණයක් ලෙස ඉලෙක්ට්රොනික උපකරණවල, චීනයේ කොටස් සහ ද්රව්ය සඳහා දේශීය කාර්මික දාමයක් ඇති අතර, එහි පරිමාණය සහ ඝනත්වය ලෝකයේ වෙනත් ඕනෑම තැනක අසමසමය. මේ තත්ත්වය හේතුවෙන් චීනය කොවිඩ් බිංදුව වන තෙක් බලා සිටින්නට සැපයුම් දාම මෙහෙයවන්නන්ට නොහැකිය. ඒ වෙනුවට ඔවුන් සිය නිෂ්පාදන ආයතන චීනයෙන් ඔබ්බට ගෙන යාම පිළිබඳව මේ වනවිට ඔවුන් සැලසුම් කර ඇත.
ඊට ප්රතිවිරුද්ධ ව, චීනයේ පිහිටා නොතිබිය යුතු සහ කොන්දේසි නිවැරදි නම් (උදාහරණයක් ලෙස, තාක්ෂණික නිෂ්පාදනවල අවසාන එකලස් කිරීම) විදේශගත වීමට හැකියාව ඇති කර්මාන්තවල, ආර්ථික සුරක්ෂිතභාවය කෙරෙහි වැඩි අවධානයක් යොමු කිරීමට අමතරව නිෂ්පාදන පිරිවැය ඉහළ යාම සහ ශ්රම හිඟය විදේශයන්හි නැවත ස්ථානගත කිරීම ආරම්භ කිරීමට දැනටමත් සමාගම් පොළඹවා ඇත. මෙම කර්මාන්ත සඳහා, නවතම සිදුවීම් මාලාව චීනයේ ව්යාපාර කරගෙන යාමේ තවත් එක් සෘණාත්මක අංගයක් පමණි. ඇත්ත වශයෙන්ම, අගුලු දැමීම ඉවත් කිරීමෙන් පසුව, විදේශිකයන් රට හැර යාමේ කැපී පෙනෙන වැඩිවීමක් දක්නට ලැබුණි.
රටේ ආර්ථික පසුබෑම කෙරෙහි මෙම තත්ත්ව බරපතල ලෙස බලපා ඇති අතර මෙය තවත් තීව්ර කිරීමට බලපා ඇත්තේ චීනයේ දිගු කාලයක් පුරා පැවැති ණය පිළිබඳ ව අර්බුදයයි.
චීනයේ මේ ණය අර්බුදය ආරම්භ වන්නේ ලෝකයේ ආර්ථිකය සමස්තයක් ලෙස පසුබෑමට ලක්වූ 2008 වසරෙන් පසුවය. චීනය 2009 දී සිය මූල්ය ප්රතිපත්ති වෙනස්කරමින් සෑම ක්ෂේත්රයකටම ණය ලබා දීමට දැවැන්ත ව්යාපාරයක් දියත් කළේය. 2009 ගෝලීය මූල්ය අර්බුදයට චීනයේ ප්රතිපත්තිමය ප්රතිචාරය වූයේ වසර දහයකට ආසන්න අඛණ්ඩ ණය වර්ධනයක් මුදා හැරිමය. මූල්ය නොවන අංශයේ ණය පවා දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයෙන් සියයට 150 කින් පමණ ප්රමාණයක් ඉක්මවා ලබා දී ඇති බව ජාත්යන්තර බේරුම්කරණ බැංකුවේ දත්තවලට අනුව පෙනීයයි. එය මෑත කාලයේ විශාලතම වැඩිවීමකි. දැඩි ලෙස සටන් කළ “පරිවර්තන ව්යාපාරයක්” හරහා මෙම ණය අනුපාත කෙටියෙන් ස්ථාවර කිරීමට චීන බලධාරීන්ට 2018 වන තෙක් හැකි වූයේ නැත.
2018 දී නැවතුණු ණය වර්ධන වේගය යළිත් සුපුරුදු රිද්මයට එන්නට ගත වූය් වසරක් පමණි. චීනයේ ණය අනුපාතය 2019 දී එහි ඉහළ යාමේ ප්රවණතාව නැවත ආරම්භ විය. නමුත් කොවිඩ් වසංගතය හේතුවෙන් 2020 දී නැවත පුපුරා ගියේය. කොවිඩ් 19 වසංගතයට ගෝලීය වශයෙන් ව්යාප්ත වීමත් සමඟ අනෙකුත් රටවල ප්රතිපත්ති ප්රතිචාර ද ඉහළ යන ණය අනුපාත සමඟ සම්බන්ධ විය. කෙසේ වෙතත්, ලෝකයේ අනෙකුත් ප්රධාන ආර්ථිකයන් දැන් ඔවුන්ගේ මූල්ය ප්රතිපත්ති දැඩි කරමින් සිටින අතර, වර්ධනය ස්ථාවර කිරීම සඳහා චීනයේ සමස්ත ණය 2022 දී නැවත ඉහළ යනු ඇතැයි අපේක්ෂා කෙරේ
චීනයේ මුළු මූල්ය නොවන අංශයේ ණය 2021 අවසානයේ දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයෙන් සියයට 290ක් පමණ විය. චීනයේ මුළු ණය ප්රමාණයෙන් විශාලතම කොටස වන ආයතනික අංශයෙන් ණය ගැනීම දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයෙන් සියයට 153කට සමාන වේ. ලෝකයේ ඉහළම ඒවා අතර වේ.
ගෘහස්ථ ණය චීනයේ දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයෙන් සියයට 62 ක් වන අත=ර මෑත වසරවල වේගයෙන් වර්ධනය වී ඇති අතර, වඩ වඩාත් දිගු වන කුටුම්භ ශේෂ පත්ර පිළිබඳ කනස්සල්ල මතු කරයි.
උකස් ණය චීනයේ මුළු ගෘහ ණයෙන් (දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයෙන් සියයට 39) දළ වශයෙන් සියයට 63ක් වේ. දේපල අංශයේ අතිරික්තයන් මැඩපැවැත්වීම කෙරෙහි චීන බලධාරීන්ගේ මෑතකාලීන අවධානය – සහ කඩින් කඩ COVID ආශ්රිත අගුලු දැමීම් – පසුගිය වසර හය තුළ එම වේගය මෙන් දෙගුණයකටත් වඩා සාමාන්යයක් ලබා ගැනීමෙන් පසු ජූලි මාසය වන විට වසරින් වසර සියයට 10 ට අඩු උකස් වර්ධනය මන්දගාමී වී ඇත. දේපල සංවර්ධකයින්ගේ පෙර-විකුණුම් දේපල ඉදිකිරීම් සම්පූර්ණ කිරීමට අරගල කිරීමට ඉඩ ඇති චීන කුටුම්භවල ණය බරට එකතු වී ඇති අතර, ඔවුන් නව දේපල වෙත යාමට බලා සිටින නමුත් තවමත් වත්මන් නිවාස සඳහා කුලී හෝ උකස් ගෙවීම් සිදු කරයි. ඊට ප්රතිචාර වශයෙන්, චීනයේ වැඩිවන නිවාස ගැනුම්කරුවන් සංඛ්යාවක් බෙදා නොදුන් නිවාස සඳහා උකස් ගෙවීම් අත්හිටුවීමට තර්ජනය කර ඇති අතර, බැංකු සහ සංවර්ධකයින්ට මූල්ය අවදානම් වැඩි කරයි.
චීනය මූල්ය අර්බුදයකට ගමන් කරයිද?
ජාත්යන්තර අත්දැකීම්වලින් පෙනී යන්නේ ණය වේගයෙන් ගොඩ නැගීම බොහෝ විට මූල්ය අර්බුද හෝ අඩුම තරමින් දිගු කාල පරිච්ඡේදවල මන්දගාමී ආර්ථික වර්ධනයක් අනුගමනය කරන බවයි
අර්බුදය කළමනාකරණය කර ගැනීම සඳහා චීනය අද්විතීය ප්රතිපත්ති මෙවලම් මාලාවක් භාවිත කළද පසුගිය දශකය පුරා චීනය මූල්ය කැලඹීම්වලින් නිදහස් වී නැත. චීනය 2013 දී අන්තර් බැංකු වෙළෙඳපොල අර්බුදයකට, 2007 සහ 2015 දී කොටස් වෙළඳපල කඩාවැටීම්, 2015-16 දී දැවැන්ත ප්රාග්ධන පිටතට ගලා යාම, 2019 දී බැංකු අසාර්ථකත්වයන් වාර්තා විය. එය සුබ ලකුනක් නොවේ.
එවන් පසුබිමකට එරෙහිව, චීනයේ ආර්ථික ක්රියාකාරීත්වයේ ඓතිහාසික රටාවේ තිරසාර පහත වැටීමක සලකුනු ගැන විමසිල්ලෙන් සිටීමට ප්රබල හේතු තිබේ . අවසාන වශයෙන්, චීනය දල වශයෙන් දශක හතරකට පෙර ඩෙං ෂියාඕපිං සිය ආර්ථික ප්රතිසංස්කරණ මාවතට රට දියත් කළ දා සිට අත්විඳින ලද තත්ත්වයන්ගෙන් තියුණු ඉවත්වීමක් නියෝජනය කරන අනෙකුත් වැදගත් අභියෝගවලට මුහුණ දෙයි. වඩාත්ම ගැඹුරු ලෙස, චීනයේ ජන විකාශන පැතිකඩ ඉක්මනින් වයස්ගත වන අතර, එය මහලු වියේ යැපීම බෙහෙවින් වැඩි කරන අතර වැඩ කරන ජනගහනයේ අඩුවීමක් ඇති කරයි. එපමනක් නොව, ගෝලීය වෙලඳාමේ එහි කොටස නැගීම නැවැත්වීමත් සමඟ, චීනයේ අපනයන එන්ජිම අවසානයේ ලෝක වෙළඳාමේ වර්ධන වේගයට සමාන හෝ සමහර විට ඊටත් වඩා අඩු වර්ධන වේගයක් දක්වා පහත වැටෙනු ඇත. මෙම පසුබිමට එරෙහිව, චීනයේ ආර්ථිකය සඳහා මධ්ය කාලීන සිට දිගු කාලීන දැක්ම වෙන කවරදාටත් වඩා එහි ආර්ථික හා ආයතනික ප්රතිපත්තිවල ගුණාත්මකභාවය මත රඳා පවතිනු ඇති බව විචාරකයන්ගේ අදහසයි.