ආචාර්ය කුසුම්සිරි කොඩිතුවක්කු –
කොළඹ නගරයේ ඇති විශාලතම හා පැරණිතම දේවස්ථාන අතරින් කොටහේන ශාන්ත ලුසියා ආසන දෙව්මැඳුර ( ST. LUCIA’S CATHEDRAL ) හිමිකර ගනුයේ අද්විතීය ස්ථානයකි. ශාන්ත බෙනඩික් විද්‍යාලය අසළ මඳ උස්බිමක පිහිටි මෙම දෙව්මැදුර හාත්පස පරිසරය අභිබවා නැඟී සිටිනුයේ බ්‍රිතාන්‍ය යුගයේ වාස්තු විද්‍යාත්මක ලක්‍ෂණ මනාව විදහා දක්විමිනි.
දැනට සුවිසල් ගොඩනැඟිල්ලක් ලෙස දිස් වූවද මෙම දෙව්මැඳුරේ මූලාරම්භය සිදුවී ඇත්තේ පොල් අතු සෙවිලි කළ කුඩා පැළක් ලෙසිනි . 1760 දී එම ආරම්භක දෙව්මැඳුර (St. Lucia’s chaple ) ඉදිකොට ඇත්තේ ඔරතෝරියානු මිෂනාරිවරුන් ( Orathorian Missionarrie ) විසිනි . කෝස්මෝ ඇන්ටෝනියෝ ( Cosmo Antonio ) මිගෙල් ඩි අල්බකෙක් (Miguel de alburquerque) මුල් කාලීනව මෙම මැඳුරේ දේව මෙහෙයන් පැවැත්වූ ඔරතෝරියානු පූජකවරුන් ලෙස සඳහන් වේ .
ඉන් අනතුරුව 1820 දී බ්‍රිතාන්‍ය පාලකයන් විසින් එම දෙව් මැඳුර පිළිසකර කොට තිබේ. ඒත් සමඟ ම මෙය ඔරතෝරියානු මිෂනාරිවරුන්ගේ මූලස්ථානය බවට ද පත් විය . 1834 දී ශ්‍රී ලංකාව ගෝවේ අගරදගුරුතුමන්ගේ නායකත්වයෙන් මිදී පළමු අපෝස්තලිත නාහිමි (Vicar – apostolic ) ලෙස වින්සන්ට් රොසයිරෝ ( Vincente Rozoiro Dias ) පියතුමා පත් කර ගැනීමත් සමඟ ම ශාන්ත ලුසියා දෙව්මැඳුර ශ්‍රී ලංකාවේ පළමුවන ආසන දෙව්මැඳුර බවට පරිවර්තනය විය .
කෙසේ වෙතත් දැනට දක්නට ලැබෙන්නේ එම පැරණි දෙව්මැඳුර නොව 1887 දෙසැම්බර් 13 වෙනි දින ක්‍රිස්ටෝපර් බොන්ජින් ඕ . එම් . අයි ( Christopher Bonjean O . M . I )කොළඹ පළවෙනි අගරදගුරුතුමන් විසිනි . දැනට මෙම දෙව්මැඳුරේ ජුබිලි මංගල්‍යයන් පවත්වනුයේ ද යථෝක්ත 1887 වර්ෂය පදනම් කොටගෙන ය .
කුරුසයක බිම් සැලැස්ම අනුව ඉදිකර ඇති මෙම දෙව්මැඳුර සියලු අංගයන්ගෙන් පරිපූර්ණය. දිගින් මීටර් 76 ක් වන මෙහි පූජාසන මණ්ඩපය (Chancel ) හරහා මීටර් 29 ක පළලකින් යුක්ත වන අතර එම ශාලාව පමණක් මීටර් 15 ක් පළලැති ය .
දෙව්මැඳුරේ අල්තාරය පිටුපස ශාන්ත ලුසියා ප්‍රතිමාවකි . ඒ දෙපස පිහිටි කුටි ( Chapel) දෙකක මරියතුමියගේ හා ක්‍රිස්තුන් වහන්සේගේ ප්‍රතිමා දැකිය හැකිය . අල්තාරයට වම් පසින් පිහිටි කොටසෙහි : ( South trancept ) තවත් ප්‍රතිමා කිහිපයකි . පූජාසන මණ්ඩපය සිව්කොණ ( Stiff – leaf ) සාම්ප්‍රදායක යුරෝපීය ලියකම් රටාව සහිත ශීර්ෂවලින් යුතු ද්විත්ව කුළුණු ශීර්ෂ ආරුක්කු රටාවක් මවමින් එකිනෙකට සම්බන්ධ වේ . ආසන සහිත ශාලාව ( Nave ) දෙපස ද මෙවැනි ආරුක්කු පෙළකි . ඒ සෑම ආරුක්කුවක් තුළ ම විවිධ සාන්තුවරයන්ගේ ප්‍රතිමා තැන්පත් කර තිබෙනු දැකිය හැකිය .
අලංකාර ලෙස ඈතට දිස්වෙන මෙම දෙව්මැඳුරේ ප්‍රධාන ඩෝමය ( Main cupol ) පිහිටියේ පූජාසන මණ්ඩපය මුදුනේ ය . එම ඩෝමය මත මීටර් 4 ක් පමණ උසැති සිලින්ඩාකාර මුදුන් කොටසයි ( Lantern ). එය 1937 දී නිර්මාණය කරන ලද්දකි . පොළොව මට්ටමේ සිට මෙම ලැන්ටනය මුදුනට උස මීටර් 50 ක් වන අතර මෙම දෙව්මැඳුරේ උපරිම උස ද එය වෙයි .
එම ප්‍රධාන ඩෝමය සිව්කොණ තවත් කුඩා ඩෝම ( Secondery cupol ) 04 කි . එසේ ම ආසන සහිත ශාලාව දෙපස පිහිටි ප්‍රතිමා සහිත කොටස් ( Aisles ) මුදුනේ ද එක් පැත්තකට පහ බැගින් වූ තවත් ඩෝම දහයකි . ඒ අනුව මෙම දෙව්මැඳුර මුදුනේ ඇති මුළු ඩෝම සංඛ්‍යාව 15 කි . මෙම සෑම ඩෝමයක ම මතුපිට රිදී පැහැති සායම් ආලේප කොට තිබීමෙන් ඈත සිට නරඹන්නකුට විසිතුරු දසුනක් මවාපායි . මේ අතර මෙහි මධ්‍ය ශාලාවේ පියස්ස වටකුරු ලෙස නිර්මාණය කර තිබේ .
බ්‍රිතාන්‍ය වාස්තු විද්‍යාත්මක ක්‍රම අනුව මෙම දෙව්මැඳුරේ ඉදිරිපස විශාල කුළුණුවලින් හා ආරුක්කු දොරටුවලින් අලංකාරවත් කර ඇති අතර ඉදිරි බිත්ති මුදුනේ ශාන්ත ලුසියා ප්‍රතිමාව මැදි කොට ගත් තවත් ප්‍රතිමා හයකි . ඉදිරි දොරටුවලින් ඇතුළුවනවාත් සමඟ ම ඇති කොටස දෙපස දෙව්මැඳුරේ මුදුනට හා ඕගන් ගැලරියට පිවිසෙන ලීයෙන් කළ හිණිපෙළවල් දෙකකි .
මෙහි ඕගන් ගැලරිය මීටර් 13 × 5 ප්‍රමාණවන අතර එය විශාල ප්‍රමාණයේ දැව යොදා නිර්මාණය කර තිබේ . මෙහි දැව තට්ටුවට ටොන් 60 ක බරක් දැරිය හැකි බව ද පැවසේ. මෙම ඕගන් ගැලරියට පිවිසෙන අතරමඟ දෙව්මැඳුරේ ඇති විශාලතම ඝණ්ඨාරය දැකිය හැකිය . රාත්තල් 4300 ක් බරැති බව සඳහන් මෙම ඝණ්ඨාරය ඇන්ටනී තෝමස් ( Antony Thomos ) ලෙසින් නම් කොට තිබේ . මීටරයක පමණ විශ්කම්භයකින් යුතු මෙම ඝණ්ඨාරය ශ්‍රී ලංකාවේ විශාලතම ඝණ්ඨාර අතරින් එකක් ලෙස සඳහන් කළහොත් නිවැරදි ය .
මේ හැරුණු විට තවත් ඝණ්ඨාර තුනක් ද මෙම දෙව්මැඳුරෙහි දැකිය හැකිය . ඒවා “ කොන්ස්ටන්ට් හෙන්රි ලුසියා එමිලින් ” ( Constant Henry Lucia Emilia ) “ ෆ්‍රැන්සිස් තෙරේසා” ( Fransis Theresa ) හා “ ජීන් බැප්ටිස්ට් එඩ්වඩ් ඇනා ( Jean Baptist Edward Anna ) යනුවෙන් නම් කොට ඇති අතර ඒවායේ බර පිළිවෙලින් රාත්තල් 2000 , රාත්තල් 1400 , රාත්තල් 950 ක් බව සඳහන් වේ . මෙම ඝණ්ඨාර සියල්ල ම නිෂ්පාදනය කර ඇත්තේ ප්‍රංශයේ ( Georges & Francisqe Paccard ) නම් කර්මාන්ත ශාලාවේ දී ය .
ශාන්ත ලුසියා ආසන දෙව්මැඳුර හා සම්බන්ධව 1865 දී ආරම්භ කරන ලද ශාන්ත බෙනඩික් ආයතනය ( වර්තමාන ශාන්ත බෙනඩික් විද්‍යාලය ) හා 1869 දී ආරම්භ කරන ලද යහපත් එඬේරාගේ කන්‍යාරාමය අද කොළඹ නගරයේ ඇති ප්‍රමුඛ පෙළේ කිතුණු පාසල් දෙකක් ද වෙයි .
කොළඹ පමණක් නොව ශ්‍රී ලංකාවාසී කතෝලික බැතිමතුන්ගේ මුදුන්මල්කඩ වන් කොටහේන ශාන්ත ලුසියා ආසන දෙව්මැඳුර අද කොළඹ නගරයෙහි ඇති පුරාවිද්‍යාත්මක ස්මාරක අතුරින් ද එකකි .
සම බරව ඇත්ත කියන ලංකාසර පුවත් ඔබට සෑම විටෙක දැකීමට ඕනෑ නම් පහත අපේ වට්ස්ඇප් / ටෙලිග්‍රෑම් සමූහයන්ට එක්වෙන්න.
මෙම ලිපිය මෙම ලේඛකයා විසින් 1991 – 02 – 15 වෙනි දින පුරාවිද්‍යා දෙපාර්තුමේන්තුව වෙනුවෙන් මෙම දෙව්මැඳුර පරීක්‍ෂා කොට සපයන ලද වාර්තාව ඇසුරින් සකස් කරන ලදී. ඓතිහාසික තොරතුරු සඳහා ප්ලැසිඩස් එම් . ප්‍රනාන්දුගේ A Light Set On a hill නම් ග්‍රන්ථය ද ඇසුරු කොට ගන්නා ලදී .