ක්ෂුද්‍ර ජීවවේදය සහ ආසාදන පාලනය පිළිබඳ විශේෂඥවෛද්‍ය
මහේන් කොතලාවල –
කෝවිඩ් 19 රෝගී තත්ත්වය දරුණු ලෙස පැතිරයාම සමඟම එයට එලි දකින බෙහෙත් හේත් ද වැඩි වන බව පෙනෙයි. මෙහිදී වඩා බලාපොරොත්තු සහගත ලෙස කෝවිඩ් 19 වැළැක්විමේ පියවරයන් ලෙස මහජනතාව බලාපොරොත්තු දල්වා සිටින අංග දෙකක් ඇත. ඉන් එකක් නම් ගුප්ත විද්‍යාත්මකව සොයා ගත් පැණි භාවිතයයි.
අනෙක් ලොකයේ දැනට ආරම්භ වී ඇති එන්නත්කරණයයි.
හුදී ජනතාව සිතන්නේ පැණිය මඟින් වෛරසයට ප්‍රතිකාර කිරීමට හැකි බවය. විද්‍යාත්මකව සිතන පතන ජනතාව එන්නත මඟින් රෝගය වැලැක්විමට හැකියැයි සිතති.
එහෙත් මගේ අදහස නම් පැණිය මෙන්ම එන්නත පිළිබඳව ද අධිකව බලාපොරොත්තු දල්වා බලා සිටීම එතරම් ප්‍රඥා ගෝචර නොවන බවය. වසංගතය පැතිරී යාම වැළැක්වීමට සක්‍රීය වශයෙන් දායකත්වය දැක්වූ අයකු ලෙස මට කිව හැක්කේ දැනට නිර්මාණය කෙරී ඇති කොවිඩ්වලට එරෙහි එන්නත් ගැනද ගැන ඉතා ඉහළින් බලාපොරොත්තු තබා ගැනීම අනතුරු දායකය බවය. ඒ එන්නත්වල ද සාර්ථකත්වය සම්බන්ධ ප්‍රශ්න සියල්ල නිරාකරණය වූ අවස්ථාවක අප තවමත් නොසිටින නිසාය.
එන්නත්වල හදිසි භාවිතය…
දැනට භාවිතයේ ඇති සියලුම එන්නත් භාවිතයට නිර්දේශකොට ඇත්තේ හදිසි අවස්ථා භාවිතය පදනම් කොට යම් යම් සීමාවන්වලට යටත්වය. එනම්, EUA (Emergency Utilization Agreement) නම් ක්‍රියාමාර්ගය යටතේය. එහිදි, එන්නත සම්බන්ධව ඇති සියලුම සැක සංකා නිමා කර නොගත් අවස්ථාවකදී සහ ඉදිරියේදි ඇතිවන තත්ත්ව යටතේදී තවදුරටත් නිර්දේශයන් වෙනස් කිරිමේ පදනම යටතේයි.
සාමාන්‍යෙයන් සාර්ථකව ඖෂධයක් හෝ එන්නතක් ජනතාවට සුරක්ෂිතව සහ විශ්වසනීය මට්ටමට භාවිතයට ගැනීමට අවශ්‍ය පර්යේෂණාත්මක දත්ත සහ තොරතුරු ලබා ගැනීමට මීට වඩා දිගු කාලයක් ගත වෙයි. එහෙත් අපට පවතින ගෝලීය වසංගතය පාලනය කිරීමට මේ සියලු පිරිවිතර සපුරන තෙක් බලා සිටිය නොහැකි තත්ත්වයක් ඇත. මේ එන්නත් හදිසි භාවිතයට එන්නේ මේ නිසාය.
එය කෝවිඩ්19 වැනි ගෝලිය ව්‍යාධියකින් ලොව බේරා ගැනීමට උදක්ම ඇති අවශ්‍යතාව නිසා සාමාන්‍ය පටිපාටියට පරිබාහිරව භාවිතයට නිර්දේශ වු ප්‍රතිකර්මයකි. එහෙයින්, අප දන්නා වසූරිය, පිටගැස්ම, ගලපටලය ආදි රෝග වැළැක්විමට එන්නත්වලින් ලැබුණු දායකත්වය ඒ ආකාරයෙන්ම කෝවිඩ්19 වැලැක්විමට ලැබෙනු ඇතැයි සිතිය නොහැකිය. එවන් පසුබිමක, අප බලාපොරොත්තු වන සෑම ආකාරයකම විශ්මිත ප්‍රතඵපල ඇතැම්විට මෙම එන්නතින් නොලැබිමටද ඉඩ ඇති වට පිටාවක්ද ඇති බව අප සිතාගත යුතුය.
එමෙන්ම එන්නත ලබාදිමේදි සිදුවිය හැකි යම් තාක්ෂණික දෝෂයන්ටද යම් අවධානයක් යොමුකිරීම වැදගත්වේ.
ගතවන කාලය
එන්නත සම්බන්ධ ව මා දකින ප්‍රධානම සීමාව වනුයේ ලෝක ජනගහණයෙන් සෑම අයෙකුම ආවරණය කිරීම සඳහා අපහට සෑහෙන කාලයක් බලා සිටීමට සිදුවීමය. සමහර ගණනයන්ට අනුව අවම වශයෙන් ඒ සඳහා අප හට ඇතැම් විට වසර 2025 පමණ වනතෙක් බලා සිටිමට සිදුවනු ඇත.
ඇතැම් විට, ඒ කාලය වනවිට වසංගත තත්ත්වය ස්වභාවිකවම මියැදීමටද ඉඩ ඇත.
වෛරසවල ස්වභාවය ඉතා ඉක්මනින් තම ස්වරූපය වෙනස් කර ගැනීමය. ඒ ආකාරයට අනාගතයේ ඇතිවිය හැකි වෛරසයේ වෙනස්කම් අනුවද එන්නතෙහි ක්‍රියාකාරිත්වයට යම් බලපෑමක් ඇතිවිය හැකිය. ඒ ගැනද අවධානයෙන් සිටීම වැදගත්ය.
කොවිඩ් මෙල්ල කරන්නේ කෙසේ ද?
මෙවැනි තත්ත්වයක් හමුවේ අපි කොවිඩ් මෙල්ල කරන්නේ කෙසේද?. එය අප සියලු දෙනාට ප්‍රශ්නයක් විය හැකිය. එහිදී අප කළ යුත්තේ එන්නත් පැමිණි පසු සියල්ල අහවර යයි බලාපොරොත්තු නොදල්වා අදටත් අප අනුගමනය කරගෙන යන සෞඛ්‍යාරක්ෂිතව සිටීමේ වැඩපිළිවෙළ අඛණ්ඩව කරගෙන යාමය.
එහෙත් දැනට අප රෝග ව්‍යාප්තිය පාලනය කිරීමට පියවර ගන්නේ යම් අසංවිධිත ස්වභාවයකිනි. එය අර්ථාන්විත, සංවිධානාත්මක සහ බුද්ධිමත් ආකාරයෙන් සිදු කිරීමේ අවශ්‍යතාවක් ඇත. ඒ අනුව එන්නත ගැනම බලාපොරොත්තු දල්වා නොඉඳ අප රෝග ව්‍යාප්තිය වැළැක්වීමේ ක්‍රියාවලිය යාවත්කාලීන කළ යුතුය. එම රෝග කළමනාකරණ ක්‍රියාවලිය වඩාත් දැඩිව සහ විද්‍යාත්මකව කළ යුතුය. මෙහිදී රෝග කළමනාකරණය කිරිම සඳහා එන්නතකට වඩා වැදගත් වනුයේ මෙම ක්‍රියාකාරිත්වය බව සැවොම පසක් කරගත යුතුය.
අසාර්ථක දේශපාලන උපදේශකයන් ගැන තීරණයක් ගන්න
ඇත්තටම කොවිඩ් මෙල්ල කිරීම පිලිබඳව ගත් කල කවර සමාජයක් තුළ වුවද එන්නත්කරණය යනු ද්වීතියික ක්‍රියාවලියකි. ප්‍රාථමික පියවර වන්නේ රෝගයෙන් වැළැක්වීමය. එමෙන්ම දැනට අසාර්ථක බව දිගින් දිගටම භාවිතයෙන්ම පෙන්වා දි ඇති දේශපාලනකරණය වූ උපදේශකයන් ගැනද තීරණයක් ගත යුතුය.
අද රටට උපදෙස් දෙන්නේ විද්‍යාත්මක සහ යථාර්ථවාදී ක්‍රියාමාර්ගවලට එහා දේශපාලනිකව සිතන අවිද්‍යාත්මක උපදේශකයන්ය. ඔවුන් අසාර්ථක බව මේ වනවිට තහවුරු වී ඇත. මේ අයුරින් දිගටම පැවතුණහොත් රෝගය කළමනාකරණයට තවදුරටත් මහජනතාව ගුප්ත විද්‍යාත්මක ක්‍රමවේද වෙත යොමුවිම වැළැක්විය නොහැකිය.
ඒ නිසා, එන්නත සම්බන්ධව ඇතිව තිබෙන ප්‍රධාන සීමාවන් කිහිපයක් ඔබ සැමගේ දැන ගැනීමටද සහ විද්‍යාර්ථීන් අතර යම් සාකච්ඡාවක් ඇති කිරිම සඳහා මෙසේ ඉදිරිපත් කරමි.
එන්නත ඵලදායී වීමට නම්….
එහිදි, සමූහ ප්‍රතිරෝධයක් ඇතිව රෝග පැතිරීම මත යම් බලපෑමක් ඇතිකිරිම පිණිස ජනතාවගෙන් අවම වශයෙන් 65%ක් වත් එන්නත මඟින් ප්‍රතිරෝධී බවට පත්කළ යුතුය. එම තත්ත්වය ඇති කිරීම සඳහා ජනතාවගෙන් 70% ක් හෝ 75% ක කොටසකට එන්නත ලබා දිය යුතුය. මෙම ප්‍රමාණයට ළඟාවීමට එන්නත ඉලක්කගත ජනතාවගෙන් 95% කට පමණ දිය යුතුය.
දැනට කොවිඩ් වෙනුවෙන් නිර්මාණය වූ සෑම එන්නතක් අතරින් එකක් පමණක් හැර අනෙක් සෑම එකක්ම පාහේ නිර්දේශ කොට ඇත්තේ වයස 16 ට වැඩි අයටය. සාමාන්‍යයෙන් වයස 16ට අඩු අය රටේ සමස්ත ජනගහණයෙන් 25% ක් යැයි උපකල්පනය කළහොත්, ඉතිරි සියයට 75 අතරින් සියයට 65% කට කොවිඩ්වලට එරෙහි ප්‍රතිශක්තියක් ඇති කිරීමට අඩුම වශයෙන් එන්නත් කිරිමෙහි ප්‍රතිශතය 90% ක් හෝ 95% විය යුතුය.
විශේෂයෙන් එන්නත් වැඩසටහන්වල ඉන්නා නිලධාරින් මෙවැනි එන්නත්කරණයක් කොපමණ අපහසු දැයි තේරුම් ගනු ඇත. එය කුඩා දරුවන් එන්නත් කිරීම තරම් ලේසි පහසු නැත. එහෙත් වැඩිහිටියන් අතර කෙරෙන එවැනි වැඩසටහනක් සාර්ථක කරගැනීම ඉතා අපහසු කාර්යයක් වනු ඇත.
එමෙන්ම, එන්නත් කිරිමේ වැඩසටහනට, විවිධ දේශපාලන, ආගමික සහ වෘත්තිය මතවාද වලටද මුහුණදීමට අනිවාර්යයෙන්ම සිදුවෙයි. ගුප්ත විද්‍යා හෝ මිත්‍යා මතවලින් සිදුවන බලපෑම්වලට මුහුණ දීමටද සිදුවෙනු ඇත.
විශේෂයෙන් එන්නත් වැඩසටහන ආරම්භ කොට සැලකිය යුතු කාලයක් ගතවෙනතෙක් එහි බලපෑම දක්නට නොලැබෙද්දී සමාජ මාධ්‍යය සහ, දේශපාලන වශයෙන් විවේචන එල්ල විය හැකිය. ඒ නිසා, එවැනි වැඩසටහනක් ගෙනයාමට සුදුසු දැනුමක් සහ පිළිගැනීමක් ඇති දැනුමැතියන් පත් කළ යුතුය. කෝවිඩ් පරිපාලනයට ගත් අය මෙන් නොවිය යුතු බව අවධාරණය කරමි. මේ සඳහා ජනමාධ්‍ය වැදගත් වැඩ කොටසක් කළ යුතුව ඇත. ඒ සඳහා තරඟයකින් තොරව ඔවුන්ගේ ක්‍රියාකාරිත්වය වැදගත්ය.
එන්නත් ලබා දීමේ අරමුණ…
අප සැවොම වටහා ගත යුතු තවත් වැදගත් කරුණක් ඇත.
ඒ ලොව පුරාම මෙම එන්නත ලබාදෙනුයේ රෝගය පැතිර යාම වැලැක්වීමට නොව ඉන් ඇතිවන සංකුලතා වැලැක්වීමට යන්නය. වෛද්‍ය විද්‍යාත්මකව මෙය Infection and Disease Prevention වශයෙන් හඳුන්වනු ලැබේ. මෙය බොහෝ දෙනකුට එක සමාන සේ අරුත් ගැනුණද, එහි සූක්ෂම වු වෙනසක් ඇත. මෙහි Infection එනම් ආසාදනය වීම වැළැක්වීම සඳහා එන්නතින් නිසි ක්‍රියාවලියක් සිදුනොවේ. නමුත් එමඟින් Disease එනම් රෝග තත්ත්වයට අදාළ සංකුලතා පමණක් අඩු වේ. එනම් දැඩි සත්කාර අංශවලට රෝගීන් යොමු කිරීම සහ මරණ ගණන අඩුවිම පමණක් සිදුවේ. මේ නිසා රෝගයට බඳුන් වන ගණන පළමුව අඩු නොවන බවක් පෙනේ.
පසුව සමූහ ප්‍රතිශක්ති (herd Immunity) තත්ත්වයට ළඟා වීමෙන් පමණක් රෝගී වන අය ගණන අඩුවීම සිදු වේ. මේ සඳහා අපහට සෑහෙන කලක් බලා සිටීමට සිදුවෙයි. දැනට ඇති තත්ත්වය අනුවද, කෝවිඩ් මරණ ගණන ලංකාව තුළ සාපේක්ෂව අඩු ඇති අතර, එන්නත මඟින් යම්කිසි සාධනීය වෙනසක් වීමට සෑහෙන කලක් ගතවනු ඇත.
මේ අනුව බලන කල, එන්නත මඟින්ද අප බලාපොරොත්තු වන විප්ලවීය වෙනස කෙටි කාලීනව සිදුනොවනු ඇත. එහෙත්, එන්නත ලබා ගැනීමේ කටයුතු කරන ගමන්ම, අනෙකුත් රෝග කළමනාකරණ කටයුතු කාර්යක්ෂව පවත්වා ගතයුතු බව අවධාරණය කළ යුතුය.
සම බරව ඇත්ත කියන ලංකාසර පුවත් ඔබට සෑම විටෙක දැකීමට ඕනෑ නම් පහත අපේ වට්ස්ඇප් / ටෙලිග්‍රෑම් සමූහයන්ට එක්වෙන්න.
එමෙන්ම, තවදුරටත් මෙම ප්‍රශ්නය දේශපාලනික හෝ වෙනත් දෘෂ්ටි කෝණයකින් නොබලා රට වෙනුවෙන් හැකි සෑම අයගෙන් උපකාර ලබාගෙන, අසාදන පාලන කටයුතු කෙරෙහි ප්‍රමුඛතාවය ලබාදි, තම තමන්ට හැකි පමණින් මෙම කටයුත්තට සහයෝගය දිය යුතුය.